Biskupia Górka powoli wraca na plan atrakcji turystycznych wycieczek po Gdańsku. Pokutuje jednak fama o niebezpieczeństwach czychających tam na przygodnych spacerowiczów, mimo że na szczycie tego jednego z najwyższych gdańskich wzgórz (60,8 m n.p.m.) znajduje się laboratorium policyjne Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku. Tymczasem to niezwykle ciekawy i bogaty historycznie obszar grodu nad Motławą. 

Biskupia Górka widziana z góry

Historia Biskupiej Górki

Średniowieczna Górka swoją obecną nazwę zawdzięcza epizodowi (lata ok. 1277-ok. 1414) bycia siedzibą biskupów kujawskich, którzy początkowo sprawowali kościelny nadzór nad ziemiami Pomorza. W czasach wojen krzyżackich, z racji górowania nad Gdańskiem, była wykorzystywana jako punkt oblężniczy. Taki stan rzeczy utrzymał się do początków XVII wieku, gdy władze Gdańska postanowiły ufortyfikować „niebezpieczne” wzniesienie.

Zbudowano szaniec z bastionami ziemnymi Zbawiciela (Salvator od pobliskiego kościoła na Zaroślaku), Pośredni (Mittel) i Ostroróg (Scharfenort). Do tego dobudowano mały Bastion Vigilance od północnego-wschodu. Razem z fortyfikacjami sąsiedniego Zaroślaka i Bramy Oliwskiej oraz bastionów Opływu Motławy Biskupia Górka zabezpieczała Gdańsk od zachodniej i południowej strony.

Podziemne przejście z "Psich Lat" Grassa

W późniejszych stuleciach umocnienia rozbudowywali i przebudowywali gdańszczanie, Francuzi i Prusacy - powstała redita Szaniec Szwedzki (przebudowana na redutę z podziemnym przejściem do mostów na Kanale Raduni i bram miasta), dodano fosę, palisady, poterny, blokhauzy i lunety:

• Leclerca (przez Niemców zwana Hünerbein),
• Cafarellego (niem. Knesebeck)
• Delzous (niem. Kümmelschanze)

oraz schrony i magazyny.

Schronisko z wieżą zegarową

Gdyby nie powstanie Wolnego Miasta Gdańsk i demilitaryzacja miasta, teren ten stałby się fortem poligonalnym, czego plany przebudowy były gotowe. Tak stał się terenem rekracyjno-mieszkaniowym. Tu powstał istniejący do dziś budynek Schroniska Młodzieżowego im. Pawła Beneke (Jugendherbergen) z charaktersytyczną wieżą zegarową - dziś laboratorium policyjne.

Zaś w dawnej reducie koszarowej po sąsiedzku kształci żaków Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna.

Biskupia Górka w 1920 roku. Źródło. www.fortyfikacje.eu

Nieistniejące obserwatorium astronomiczne

Jednak Biskupia Górka nie służyła tylko celom militarnym. Pod koniec XVIII wieku w Bastionie Ostroróg powstało obserwatorium astronomiczne Nataniela Mateusza Wolfa. Z jego przyrządów korzystali naukowcy Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku. Niestety, nie przetrwało ono ataku rosyjsko-pruskiego w 1813 roku na „francuski” Gdańsk.

Punkt widokowy

Biskupia Górka służyła również natchnieniem wielu malarzom, którzy uwieczniali panoramę Gdańska ze szczytu. Najstarszy obraz datowany jest na 1592-93 r. i jest przypisywany Antonowi Möllerowi. Zobacz panoramę Gdańska z wieży schroniska młodzieżowego im. Paula Benekego.

Towarowa kolej linowa w Gdańsku

W 1639 Adam Wybe rozsławił Gdańsk na świecie budową ok. 200-metrowej kolejki linowej z Biskupiej Górki do bastionu Przedmiejskiego. Z piaskowni na zboczu wzniesienia, nad fosą, i Kanałem Raudni transportowano ziemię na wały Opływu Motławy Unikatowe w skali świata urządenie napędzane było czterokonnym kieratem, z ok. 120 kubłami do transportu ziemi. Lina z kubłami pełnymi opierała się na siedmiu podporach, lina z kubłami pustymi na jednej. Konstrukcja Wybego była największą konstrukcją tego typu do XIX wieku, a zarazem pierwszą kolejką linową o wielu podporach.

Zabytkowy zespół pomennonicki

Poza wyżej opisanymi atrakcjami, na Biskupiej Górce zachowało się również wiele wartych obejrzenia kamienic. Jest zabytkowy zespół pomennonicki z 1818 r. - obecnie zbór Kościoła Zielonoświątkowego. Dawna świątynia mennonicka na Biskupiej Górce. Ta część Gdańska została bowiem oszczędzona podczas działań wojennych II WŚ. Warto więc wybrać się w ten urokliwy zakątek Gdańska.